بیش از دو هزار تن از زندانیان داعش که کنترل زندان الصناعه در محله غویران حسکه سوریه را به دست گرفته بودند، پس از یک محاصره شش روزه و درگیری که از زمان فروپاشی دولت موسوم به «خلافت» گروه تروریستی داعش در حدود سه سال قبل، بی‌سابقه بود، سرانجام به شبه‌‌نظامیان نیروی دموکراتیک سوریه تسلیم شدند.

این رویارویی خونین در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۲ و زمانی آغاز شد که بیش از ۱۰۰ تن از جنگجویان داعش به منظور آزادسازی زندانیان داعشی، به زندان الصناعه در شهر حسکه در شرق سوریه یورش بردند و کوشیدند زندانیان را آزاد کنند. به گفته منابع آگاه، از سال ۲۰۱۹ تاکنون، حدود پنج هزار تن از اعضای سازمان تروریستی داعش در این زندان نگهداری می‌شوند.

در جریان این حمله، جنگجویان داعش موفق شدند علاوه بر بخشی از زندان، برخی از ساختمان‌های مجاور را نیز به کنترل خود درآورند. با این حال، نیروهای دموکراتیک سوریه با حمایت هوایی ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا توانستند کنترل اوضاع را به دست بگیرند، زندانیان فراری را بازداشت کنند و نقاطی را که افراد داعش تصرف کرده بودند، پس بگیرند.

این حمله هولناک که دو بمب‌گذار انتحاری آن را آغاز کردند، به درگیری‌های خشونت‌آمیزی منجر شد که تا چند روز ادامه داشت و باعث شد ده‌ها تن از نیروهای مهاجم و شماری از نیروهای دموکراتیک سوریه کشته شوند. علاوه بر این، به دلیل تشدید جنگ و خشونت، بیش از ۵۰ هزار غیرنظامی مجبور شدند خانه‌های خود در اطراف زندان و مناطق درگیری در استان حسکه سوریه را ترک کنند.

پس از پایان درگیری‌ها و تسلیم شدن جنگجویان داعش، نیروهای دموکراتیک سوریه تصاویری از صفوف افرادی را که بیرون دیوارهای زندان ایستاده بودند و بسیاری از آن‌ها لباس‌های نارنجی متمایزی به تن داشتند که معمولا زندانیان متهم به اقدام‌های تروریستی در زندان‌های منطقه آن‌ها را می‌پوشند، منتشر کردند.

ساکنان استان حسکه که در آغاز حمله به زندان الصناعه و تشدید درگیری، از آزادی صدها تن از افراط‌گرایان نگران بودند، پس از پایان یورش و دستگیری زندانیان فراری ابراز خوشحالی می‌کردند؛ به‌ویژه اینکه رهبری نیروهای دموکراتیک سوریه به مردم اطمینان داد که اسرای فراری دوباره بازداشت شده‌اند.

حمله تروریستی به زندان غویران نگرانی‌ها در سطح منطقه و جهان درباره خطر بازگشت سازمان تروریستی داعش را برانگیخت. با این حال، حمله اخیر، اگرچه یکی از قدرتمندترین و جسورانه‌ترین حملات داعش در سال‌های اخیر به شمار می‌رفت، اقدامی بی‌سابقه نبود که سوریه در گذشته آن را شاهد نبوده نباشد. بنا براعلام دیده‌بان حقوق بشر سوریه، داعش در سال گذشته (۲۰۲۱)، حدود ۳۴۰ حمله تروریستی انجام داده که در نتیجه، صدها نفر در شمال و شمال‌شرق سوریه از جمله مناطق دیرالزور، حسکه، رقه و حلب کشته شده‌اند و شمار قربانیان ناشی از حملات داعش به ۲۲۸ نفر رسیده است که در میان آن‌ها زنان و کودکان هم بوده‌اند؛ علاوه بر این، خطر بازگشت گروه تروریستی داعش امنیت منطقه را به‌شدت تهدید می‌کند.

در عملیات مشترک نیروهای دموکراتیک سوریه و نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری ایالات متحده از آغاز سال ۲۰۲۱ تاکنون، ۸۵۸ مظنون که به عضویت و همکاری با سازمان داعش متهم‌اند، دستگیر شده‌اند، اما از این میان، ۴۰۹ نفر به دلیل اینکه وابستگی آن‌ها به داعش ثابت نشد، آزاد شدند. به گفته منابع نیروهای دموکراتیک سوریه، بقیه افراد دستگیرشده تاکنون در زندان‌ به سر می‌برند.

با آنکه در گزارش وزارت دفاع ایالات متحده در مورد مبارزه با داعش، آمده است که فعالیت سازمان داعش از ژوییه تا سپتامبر ۲۰۲۱ در عراق و سوریه «به میزان قابل توجهی» کاهش یافته است، تحولات اخیر نشان می‌دهد که داعش پس از سروسامان دادن به نیروهایش، قصد دارد بار دیگر فعالیت‌های خود را افزایش دهد.

زندان الصناعه یکی از مراکز متعددی است که ده‌ها هزار نفر از افراد وابسته به داعش را که در طی سال‌ها مبارزه با این سازمان تروریستی، اسیر شده‌اند، در خود جای داده است. علاوه بر آن، اردوگاه الهول که بیش از ۵۰ هزار شهروند سوری، عراقی و خارجی وابسته به داعش در آن حضور دارند، یکی دیگر از نقاطی است که می‌تواند به بی‌ثباتی منطقه منجر شود. در واقع، کنترل مراکز بازداشت داعشی‌ها در شمال سوریه به دلیل بزرگی و خطرات بالقوه‌ای که در آن‌ها نهفته است، به منابع و امکانات بیشتری نیاز دارد؛ این در حالی‌ است که اداره خودمختار شمال و شرق سوریه برای مدیریت این مراکز توان کافی ندارد.

باید یادآوری کنیم که اداره خودمختار سوریه در مناطق شمال و شرق این کشور ایجاد شده است که نیروهای دموکراتیک سوریه کنترل آن را در دست دارند.

هرچند اداره خودمختار شمال و شرق سوریه از سال‌ها پیش به این سو همواره به جامعه جهانی در مورد این تهدید فزاینده هشدار می‌دهد، بسیاری از کشورهای جهان به دلیل درگیری با بحران جهانی همه‌گیری کرونا، به این هشدارها و تهدیدی که داعش می‌تواند بار دیگر برای جهان ایجاد کند، توجه چندانی معطوف نکردند و این خطر روزافزون به فراموشی سپرده شد.

سازمان تروریستی داعش با سوءاستفاده از درگیری جامعه جهانی با بحران کرونا، در تلاش برای بازسازی و تقویت نیروهایش برآمد و حمله بزرگی را با هدف آزادسازی زندانیان طراحی و اجرا کرد. حمله به زندان غویران، گواه همین واقعیت است و نشان می‌دهد که داعش هنوز برای سراسر جامعه جهانی چالش و تهدید بزرگی است.

از سوی دیگر، شرایط جوی نامساعد و سردی بی‌سابقه هوا در بسیاری از کشورهای جهان، حمله تروریستی اخیر در شمال‌شرق سوریه و پیامدهای بالقوه خطرناک آن را تا حدی به حاشیه برده است. هم‌زمان با آغاز حمله تروریستی به زندان غویران، شمال‌غرب سوریه با موج سرمای شدید ناشی از طوفان زمستانی همراه با بارش سنگین برف و بادهای شدیدی درگیر بود که به سرپناه‌ بیش از ۱.۵ میلیون پناهنده در منطقه آسیب رساند. انجمن پزشکی آمریکایی سوریه (SAMS) اعلام کرد که حداقل ۵۴۵ سرپناه به دلیل بارش سنگین برف، سیل و باد تخریب شده و ۹ هزار و ۱۲۵ سرپناه دیگر آسیب دیده‌اند.

به هر حال، امید است زمان آن فرا رسیده باشد که جامعه جهانی به چالش بازداشتگاه‌های ده‌ها هزار تروریست و خانواده‌های آن‌ها در شمال‌شرق سوریه جدا توجه کند و پیش از آنکه اوضاع از کنترل خارج شود، برای این بمب ساعتی، راه‌حل اساسی جست‌وجو کند. رها کردن زندانیان داعش در این زندان‌ها و اردوگاه‌ها، راه‌حل معقول و بلندمدتی نیست و هرچه این افراد بیشتر در این بازداشتگاه‌ها بمانند، خطرناک‌تر می‌شوند. تردیدی نیست که حمله وحشتناک اخیر داعش به زندان الصناعه در استان حسکه سوریه این واقعیت تلخ را به‌خوبی نشان می‌دهد.